بازی درمانی روشی است که بوسیله آن، ابزارهای طبیعی بیان حالت کودک، یعنی بازی، به عنوان متد درمانی وی بکار گرفته می شوند تا به کودک کمک کند فشارهای احساسی خویش را تحت کنترل قرار دهد .
این روش در مورد کودکان سه تا هشت سالی به کار می رود که مشکلات خانوادگی (مانند طلاق والدین) دارند، ناخن می جوند، دچار شب ادراری اند، مهاجم یا بی رحم هستند، در روابط گروهی موفق نیستند و یا قربانی سوءاستفاده از کودکان شده اند. این نوع درمان در مورد تعلیم و تربیت کودکان استثنایی نیز به کار می رود که عدم توانایی شان موجب آشوب و اضطراب در آنهاست.
پزشکانی که از بازی درمانی استفاده می کنند، معتقدند این روش به کودک اجازه می دهد جهان را در مقیاسی کوچک تر با دستان خود بسازد و تحت نفوذ خود درآورد، کاری که در محیط پیرامون هر روز کودک امکان پذیر نیست.
کودک با وسایل و مواد مخصوصی که گلچین شده اند و با راهنمایی شخصی که به طرز معینی در مقابل او واکنش نشان می دهد، بازی می کند و بدین ترتیب احساسات پنهانش را به سطح می آورد تا بتواند با آنها روبرو شود و بر آنها غلبه کند. در روان درمانی ترین حالت، آموزگار بدون قید و شرط هر چه که کودک می گوید یا انجام می دهد را می پذیرد. آموزگار به هیچ وجه اظهار عقیده، مجادله، اذیت و بحث اخلاقی نمی کند و به کودک نمی گوید که احساسات و مشاهدات او صحیح نیستند.
فضایی باید بوجود بیاید که کودک بداند در آن می تواند اظهار عقیده و احساس کند بدون آنکه از مجازات بترسد. در عین حال، حتی اگر فضای موجود اجازه هر کاری را بدهد، حدود مشخص نیز باید وجود داشته باشند مانند محدودیت در خراب کردن وسایل و مواد بازی، حمله به آموزگار و خروج بعد از ساعت معین. بسیاری از روانشناسان و مشاوران ممکن است این تکنیک را فقط در صلاحیت خود بدانند و البته ممکن است نظرشان در خصوص مشاوره عمیق و طولانی مدت صحیح باشد. در عین حال، اگر چه این تکنیک معمولاً توسط مشاوران مدرسه، مددکاران اجتماعی و روانشناسان استفاده می شود، اما می تواند متناسب با فضای کلاس درس، توسط معلم در مورد مشکلات کوچک تر به کار گرفته شود. در این صورت شما باید به عنوان یک معلم، برای برگزاری یکی از این جلسات، از والدین و مسئولین مدرسه اجازه بگیرید.
?چگونه از بازی درمانی استفاده کنیم؟
? - دانش آموزی را انتخاب کنید که ممکن است از بازی درمانی بهره ببرد.
? - تصمیم بگیرید که آیا می خواهید برای این کار جلسه جداگانه ای برگزار کنید و یا در زنگ تفریح یا تنفس می خواهید به این کار بپردازید.
? - وسایل لازم را فراهم کنید. موارد پیشنهادی عبارتند از:
- ظروف بازی با شن و آب
- وسایل و ظروف آشپزخانه اسباب بازی
- وسایل کودک (مانند جغجغه، شیشه و...)
- عروسک (در سنین و سایزهای متنوع)
- چاقو و تفنگ اسباب بازی
- حیوانات، سرباز، قایق و ماشین اسباب بازی
? - وسایل را در جاهای مشخصی قرار دهید که هر جلسه بتوان آنها را همان جا گذاشت.
? - دانش آموز را با فضای بازی آشنا کنید.
? - دانش آموز را از محدودیت ها آگاه کنید و به او بگویید که این جلسه چقدر طول می کشد (معمول ?? تا ?? دقیقه)
? - بگذارید دانش آموز وسایل را انتخاب کند. به هیچ وجه اسباب بازی یا فعالیتی را پیشنهاد نکنید. اگر دانش آموز خواست زودتر از پایان جلسه برود، اجازه این کار را دارد. با این حال او نمی تواند همان روز دوباره به کلاس باز گردد، فقط طبق برنامه، زمان جلسه بعدی را به او بگویید.
? - برای پاسخ دادن به نظرات دانش آموز، اعمال او را منعکس کنید. اگر دانش آموز کم حرفی دارید، نقش شما تغییر می کند: شما باید آنچه را که او انجام می دهد، تشریح کنید.
? - زمانی که پایان جلسه نزدیک می شود، دانش آموز را از این مسأله آگاه کنید و دقایق باقیمانده را نیز معین کنید.
?? - با رسیدن به پایان جلسه، با چنین جملاتی دانش آموز را مطلع کنید: برای امروز، زمان ما به پایان رسیده است. الان دست از بازی می کشیم و اسباب بازی ها را به همان جایی برمی گردانیم که از آنجا برداشتیم. دانش آموز اجازه ندارد به بازی ادامه دهد.
?? - به دانش آموز بگویید که جلسه بعد چه زمان برگزار خواهد شد.