*کاربرد های مختلف بازی در درمان کودکان:
اساساً بازی فعالیتی است که کودک در طی آن درک می کند- در می یابدو در آن احساس راحتی می کند. و بخش تفکیک نا پذیر از دنیای کودکی است.
1- بازی عبارت است از یک وسیله طبیعی ارتباط، که از طریق آن مشکلات کودک می تواند براحتی بیان شده ودرمان به احتمال زیاد موفق گردد.بازی زمانی که برای اهداف تشخیصی ودرمانی به کار می رود یک تکنیک است.
همه کاربرد ها دارای هر دو ارزش تشخیصی و درمانی می باشند.
1- درک تشخیصی :
دربازی می توانیم به توانایی و درک کودک در زمینه های گوناگون مانند ارتباط گیری با دیگران - درک او از مردم- ادراک او از خودش داردپی ببریم.
بازی بهترین وسیله برای(( بیان خود و ابراز وجود است))و از مهمترین شیوه های درمانی روانکاوان بوده که در ابداع و کاربرد تکنیک های مختلف آن سهم بسزایی داشته اند.
رفتارها- احساسات و چگونگی ابراز وجوددر بازی به ما کمک می کند تا مشکلات اوو اینکه اودنیای پیرامون خود را چگونه می بیند پی ببریم.
برای مثال: کوذکی که دچار اضطراب از آلودگی است در اتاق بازی درمانی به هیچ وسیله ای دست نمی زند.
وقتی کودکان بازی می کنند درمانگر می تواند احساسات و نگرانی های آنها را درک کند . ص63
این بدان جهت است که کودکان احسات خود را در بازی بهتر می نمایانند. ص62
به نظر می رسد وقتی کودکان احساساتشان را درک کنند مشکلاتشان بهبود می یابد.
این بدان جهت است که بعضی اوقات بچه ها احساساتی دارند که از وجود آنها بی خبرند. ص65
بازی به عنوان وسیله ای جهت آشکار کردن فرآیند رشد شخصیت است که کودک یاد می گیرد و تغییرات گوناگون را از طریق کشف- دستکاری و استفاده از اشیاء –حیوانات –مردم و وقایع به عنوان فرصت هایی جهت خلق زندگی شخصی خود به طور مکرر تمرین می کند.
احساسات و بیان کودک به ما کمک می کند تا مشکلات اورا واینکه او چگونه آنها را می بیند بفهمیم.
2-رابطه کاری: بازی می تواند برای برقراری یک رابطه کاری به کار رود.
(9)یعنی کودک احساس می کند برای برقراری ارتباط با دیگران ، باید دست به کار های گونا گون بزند و این احساس نیاز سبب ایجاد ارتباط می شود .
-کودکانی که فاقد امکانات بزرگسالان جهت بیان کلامی می باشند.
- کودکان بزرگتری که از خود مقاومت نشان می دهند و در شمرده سخن گفتن نا توانند. مفید است
3- دفاع های کودکان : بازی می تواند نقطه عطفی باشد در نحوه فعالیت کودک در زندگی روزانه و دفاع های او بر علیه اضطراب – شیوه متمم درمان انحرافات در بازی
بازی در تشخیص واکنش های دفا عی کودکان در برابر اضطراب نقش دارد .
برای مثال : کودکانی که به علت ناتوانی در به کار گیری وسایل ، قوانین بازی را رعایت نمی کنند با ایجاد فرصت های مناسب و تشویق کودک به او کمک می کند تا بر اضطراب خود غلبه کند. و از طریق بازی شیوه های گوناگون با خود کنار آمدن را یاد بگیرد.
4- تسهیل بیان کلامی:بازی می تواند به کودک کمک کند تا برخی احساسات و افکار خود را به صورت کلامی بیان کند.
5- تخلیه هیجانی ( کاتارسیس) : بازی می تواند به کودک کمک کند تا آن چه را که در ناخود آگاهش نهفته است آشکار کند. و تنش خود را تسکین دهد.
6- اهمیت تکا ملی بازی:بازی می تواند موجب رشد و تکامل علائق و رغبت های بازی کردن در یک کودک گردد.و توانایی هایی را که کودک در آینده به آنها نیاز دارد در او ایجادکند.
میان بازی و توانایی های کودک رابطه ای وجود دارد که بسیار با اهمیت است
*نقش بازی در زندگی کودک :
در بازی کلیه قوای جسمانی، عقلانی و روانی(دقت، حافظه ،تصوّر، نظم وترتیب ، چا لاکی و مهارت و..... رشد می یابند. )
1-نقش بازی در رشد بدنی:
بازی فرصت ایجاد و گسترش مهارت های حرکتی درشت و ظریف و حفظ سلامت جسمانی را فراهم می کند . هنگا می که کودک به بازی می پردازد .حرکت و پویایی او منجر به فعال شدن اجزای مختلف بدن و ایجاد هما هنگی بین اعضای بدن و
رشد و پرورش مهارت های حرکتی او می شود . از آن جا که رشد عضلات در رشد بدنی اهمیت بسزایی دارد . در بازی عضلات فرصت می یابند تا سریع تررشد کرده و قوی تر شوند و مهارت های لازم جهت انجام کار های متفاوت را به دست آورند . در نتیجه تمام فعالیت ها منچر به قوی شدن کودک از نظر جسمی می شود .
- برقدرت بدنی و چا لاکی کودک می افزاید.
- او رااز حالت فعل پذیری و انزوا می رهاند.
-به کمک بازی عضلات قوی می شود.
-بسیاری از مهارت های حرکتی-روانی که می تواند مقبولیت های اجتماعی برای آن ها به ارمغان آورد یاد می گیرد.
2- نقش بازی در رشد عقلانی و اعتماد به نفس:
-در فعالیت های بازی ، کودک خود موفقیت های بازی را انتخاب می کند.
-وسایل بازی را می آزماید و درگیر می شود
-برای حل مسائلش با استفاده از تجارب خود از اندوخته های دیگران نیز استفاده نموده و به این ترتیب از لحاظ عقلانی متحول می شود.
-ضمن ظا هر کردن ابتکار و خلاقیت نسبت به ارضای تما یلات درونی و عواطف دست می یابد.
(10)3- نقش بازی در رشد عواطف: وقتی به تناسب ذوق و استعدادخود مسئولیت انجام اموری را به عهده می گیرد ، آمادگی برای پذیرش مسئولیت و نیز هما هنگی فعالیت های گروهی معطوف به هدف را تمرین می کند.
- حس اعتماد به نفس و خود اتکائی در انتخاب نوع بازی و اسباب بازی پرورش می یابد.
- کودک با استفاده از تجارب اندوخته و کاربرد مجدد آنها به تخلیه عواطف و گشودن عقده های خود اقدام می کند.
- در حین بازی کودک کیفیت بروز عواطف،کنترل و چگونگی ارضاء مناسب آن را یاد می گیرد.
-صداقت کودکانه را در بازی ظا هر می کند.
-احساس ها ، تشویش ها و اضطراب های کودک در ضمن بازی حقیقی هستند.
- به کمک بازی می توان حس احترام به پدر و مادر و مهربانی نسبت به کوچکتر ها را در کودک رشد داد.
- کودک در بازی با تقلید از بزرگترها نقش های مختلف را تمرین می کند.
4- تاثیر بازی در رشد اجتماعی کودک و ارتباط با همسالان : کودک رفته رفته با بزرگ شدن به سوی بازی های دسته جمعی گرایش پیدا می کند . در بازی های گروهی ، کودک شیوه همکاری و تبادل با دیگران و رعایت حقوق ذیگران را می آموزد .
او می آموزد که چگونه در برابر کمک دیگران پاسخگو باشد . و صحبت آنان را به هر وسیله ممکن قدر شناسد . و به هنگام مشکلات در بازی بردبار و به هنگام پیروزی در آن فروتن باشد.
5- تاثیر بازی در رشد و تکامل شنا ختی کودک : بیش از سایر جنبه ها مورد توجه همگان است . زیرا قسمت عمده رفتار انسان از یادگیری او نشات می گیرد و یادگیری خود یک فر آین شنا ختی است . کودک به هنگام بازی از راه دستکاری اشیاء و تماس با محسوسات ، حقایق را شخصاً کشف می کند و از این راه تجربه می آموزد . برخورد او با واقیعت او را به تفکر و تعمق وا می دارد. و وسعت فکر ، توانایی و دقت در او حاصل می شود .
6- بازی وسیله ای برای ابراز وجود کودک است .
7-نقش بازی در مناسبات با بزرگسالان : از رفتار کودک در ضمن بازی میتوان به مناسبات با بزرگسالان و رفتارشان نسبت به کودکان پی برد .
با کمک بازی می توان حس احترام به پدر و مادر و مهربانی نسبت به کوچکتر ها را در کودک رشد داد. کودکان با تقلید از برزگسالان نقش های مختلف را تمرین می کنند.
8- نقش بازی در خلاقیت آغاز رشد خلاقیت در کودکان پیش از دبستان شروع می شود و در آن بازی نقش عمده ای را در شکوفایی استعدادها ایفا می کند . نیروی خلاقه کودک ازپیروی و تقلید آغاز می گردد.
9- نقش بازی در رشد استقلال فردی: کودک در بازی بیش از هر فعالیت دیگری قادر است استقلال خود را ظا هر سازد . همان نیازی که به تدریج رشد می کند و بزرگسالان بندرت آن را در اختیار کودک قرار می دهند .
کودک در بازی خودش موضوع بازی را تعیین می کند و......
10- نقش بازی در تحول روانی کودک : مفاهیمی همچون احترام به بزرگسالان ، آموختن ئنظم وترتیب ، مناسبات دوستانه ما بین کودکان ، ادب و احترام متقابل به نظریات سایرین ، توجه به خردسالان ، دفاع از مظلومان وضعفا و....در صحنه سازی های بازی شکل می گیرد.
11- نقش بازی در فعال شدن کودکان :
(11)*اتاق بازی درمانی:
1-ایده آل است ، ضد صدا باشد : تا صداهای بیرون حواس بچه ها را پرت نکند ، هر چند بهتر است پنجره ای داشته باشد تا بچه ها تصوّر حبس نکنند. زیرا درب های بسته هراس دارند و می تواند آزار دهنده باشد.
2- حس گرم و راحتی را ایجاد کند . فضای مناسب و کافی برای بازی های پر جنب و جوش ، سازنده و مهیج داشته باشد .
3- سینکی در منطقه ای خیس و مرطوب برای بازی های ریخت و پاش کننده و کثیف داشته باشد. تا بعد ازاستفاده از گل و رنگ آز آب استفاده کنند.
4- آئینه یک طرفه و دوربین ویدئویی ( جهت مشا هدات غیر مستقیم درمانگر )
5- پنجره ها دارای پرده باشد.
6- اتاق بازی در مانی آشفته نباشد .
7- به شکلی آراسته شود که بچه ها در فعا لیت هایشان دچار محدو دیت نشوند.
البته همیشه چنین امکانی فراهم نیست .
کار درمانی مفید می تواند می تواند در مکان هایی که چنیین مناسب هم نیستند و تجهیزات کمتری دارند نیز انجام شود. با یک کیت ساده بازی درمانی
* انتخاب وسایل و سر گرمی های مناسب
عوامل مهم در انتخاب وسایل بازی و سرگرمی های مناسب
1-سن کودک و گروه های سنی
2- بازی و وسایل یاید متناسب با موقعیت های مختلف شکل انفرادی یا گروهی
3-بازی و وسایل یاید متناسب با اهداف باشد
جدول 1-3 تناسب وسایل و سرگرمی ها ، با گروه های سنی مختلف
جدول 2-3 تناسب وسایل و سرگرمی ها ، با موقعیت های مختلف
جدول 3-3 تناسب وسایل و سرگرمی ها ، با اهداف مختلف
جدول 4-3 ویژگی وسایل و سرگرمی ها
جد ول 5-3 رفتار هایی که وسایل و سرگرمی ها تشویق می کنند.
(12)جدول 1-3 تناسب وسایل و سرگرمی ها ، با گروه های سنی مختلف
سن
وسایل قبل از دبستان
5-2 سال دبستان
10-6سال اوان نوجوانی
13-11 سال اواخر نوچوانی
17-14 سال
کتاب ها/قصه ها مناسب ترین حداقل تناسب
گل مناسب
ساختمان سازی
نقاشی کشیدن
نقاشی با انگشت
بازی ها
سفر خیالی
بازی خیا لی
حیوانات کوچک
رنگ کردن و کلاژ
عروسک های خیمه شب بازی/بازی های نرم
سینی شن
نماد ها/ اشکال
صفحات کار
جدول 2-3 تناسب وسایل و سرگرمی ها ، با موقعیت های مختلف
موقعیت
وسایل مشاوره انفرادی مشاوره خانوادگی کار گروهی
کتاب ها/قصه ها مناسب ترین حداقل تناسب
گل
ساختمان سازی مناسب
نقاشی کشیدن
نقاشی با انگشت