توصیف درمان :
1- وسایل لازم :
سینی شن ، یک مجموعه از اسباب بازی ها ، یک خانه عروسکی، سبد های پر از عروسک، یک میز محکم برای گل و یک مجموعه از ابزار های آشپزخانه برای کار با گل و اسباب بازی های دیگر متناسب با بازی های پیش بینی شده مثل: تلفن عروسک ها، کیف پزشکی با گوشی طبی و...آلات موسیقی
2-ارزیابی نیاز های درمانی کودک با حضور والدین( گفتگو با معلمان، کارکنان، و....) برگزاری جلسه فردی با کودک ، استفاده از تکنیک های فرافکن ( نقاشی ، داستان گویی ، بازی ها ) جهت ارتباط با دنیای درون کودک
نقاشی ( تصویر یک خانه، درخت، آدم ) – توجه به مقاومت های مراجع و محترم شمردن احساس وی
3-اهداف ذکر شده
4- خاتمه درمان خداحافظی نیست .
*پیش آگهی: دست یابی به آن میزان از یکپارچگی که سبب تسهیل رشد شود.
*نتیجه گیری: فرآیندی که به موجب آن انرژی کودک می تواند مسیر مورد نظر خودش را در بر آوردن نیاز های تحولی و
رشدی مداوم کودک پیدا کند. چنین عملی منجر به تعاملات وسیع کودک در زندگیش می شود.
*بازی درمانی بر اساس رویکرد آدلر:
از نظر آدلر هر فرد در درجه اول موجودی اجتماعی است .از طرفی به طور ذاتی یک فرد مانند یک واحد عمل می کند ، که (افکار ، احساسات ، اعمال ، خاطرات ، خواب ها و حتی فیزیو لوژی) وی به سمت یکسانی جهت می یابد.
آدلربربی نظیر بودن هرفرد تاکید دارد.
بنابر این شخصیت هر فرد توسط محیط اجتماعی و تعاملات بی نظیر افراد شکل می گیرد . مردم به طور ذاتی وجود اجتماعی دارند و به وسیله نیاز به احساس تعلق برانگیخته می شوند.
شیوه رشد یک فرد یگانه ، خلاق و وابسته به تفسیر های ذهنی اوست که از زندگی دارد.
شکل گیری شخصیت : این موارد در تکوین شخصیت افراد مهم هستند.
1-نیاز های انسان
2- حرکت به سوی اهداف
3-خلاقیت و منحصر بفرد بودن
4- تجربه زندگی از چشم انداز ذهنی
(21)1- نیاز به احساس تعلق : پیروان آدلر معتقدند ، هر فرد نیازهایی دارد که متعلق به اوست و از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بر اساس این میل شخصی ، به مشاهده جو و منظومه خانواده می پردازد. تا در مورد هماهنگی با خانواده تصمیم بگیرد.
کودک خردسال اعمال و نگرش های خانواده را در مقابل خود و افراد دیگر مشاهده می کند . و در مورد چگونگی کسب عشق ، احترام ، قوانین حاکم بر ارتباطات و زندگی قضاوت می کند .
ارتباط والدین ، نگرش های آنان نسبت به انضباط ، تربیت و سبک زندگی والدین همگی از فاکتور های جو خانواده هستند .
عوامل گذار : صفات شخصیتی هر یک از اعضای خانواده ، ارتباطات هیجانی بین اعضاء خانواده ، سلطه گری و سلطه پذیری اعضاء ، تعداد اعضاء خانواده ، تفاوت سنی بین کودکان ، جنسیت آن ها و ترتیب تولد آن ها به عنوان منظومه خانواده برکودک تاثیر می گذارند.
کودک در منظومه خانواده بین خود ، دیگران و دنیا نتیجه گیری می کند.
کودک در سن 6-7 سالگی بر اساس این نتیجه گیری و قضاوت ها سبک زندگی و اهداف ویژه ای را برای زندگی مشخص میکند . واین سبک زندگی ، جهت گیری کلی شخص برای زندگی است . واز این طریق کودک کسب اهمیت و تعلق پذیری را بدست می آورد. اگرجو و منظومه خانواده + باشد سبک زندکی سازنده و مفید و اگر منظومه خانواده – باشد سبک زندگی مخرب و بی فایده خواهد بود .
در نتیجه تمام تصمیمات فردی او در مورد رفتار بر پایه این ادراکات و قضاوت هاست که ممکن است برای دیگران قابل فهم وپذیرش نباشد.
در بازی درمانی آدلری این وظیف درمانگر است که سبک زتدگی کوذک و منطق خصوصی او را کشف کند و با درک چارچوب روان شنا ختی کودک به او کمک کند تا با آگاهی بتواند انتخاب کند که چه قسمتی از سبک زندگیش مفید بوده و چه قسمتی بهتر است تغییر یابد . بعد از اصلاح ادراک کودک از خود دیگران و دنیا می تواند راه های جدید کسب کردن اهمیت و تعامل با دیگران را یاد بگیرد.
بر اساس اصول روانشناسی فردی وجه دیگر از نیازها برای تعلق پذیری علاقه اجتما عی است .
علاقه اجتماعی یک حس همبستگی با سایر افراد و احساس تعلق به اجتماع است و آموزش و پرورش در رشد آن بسیار دخیل است . معتقد بود که رشد علاقه اجتماعی به عنوان واحد سنجش بهنجاری کودک است.
بنابر این یکی از مسئو لیت های بازی در مانکر افزایش علاقه اجتماعی کودک است
این کودکان یاد نگرفته اند که چطور دلبستگی های مثبتی به والدینشان دیگر اعضاء خانواده معلمین و سایر کودکان شکل بدهند.
2- حرکت انسان به سوی اهداف:طبق نظر آدلر تمام رفتار ها هدفمند هستند .
بسیاری از اوقات کودک از اهداف خودش و کوشش برای آن آگاه نیست . درمانگر می تواند با کمک کردن به کودک برای آگاهی یافتن اهداف رفتارش ظرفیت او را برای گرفتن تصمیمات مثبت و آگاهانه برای رفتار در مقابل دیگران افزایش دهد. در آموزش و تمرین رفتار ها و نگرش های سازنده و جدید به او کمک کند.
دریکورز و سولتز : اهداف کودکانی را که رفتار های مشکل و ترغیب نشده دارند را به 4 طیق تقسیم کردند.
توجه ، قدرت، انتقام، و اثبات بی کفایتی
اهداف + رفتاری عبارتند از ک توجه ، درگیری و مشارکت 2-خودمختاری و مسئولیت پذیری3-عدالت و انصاف4- اجتناب از تعارض و پذیرش آراء و عقاید دیگران
3- خلاقیت و منحصر بفرد بودن کودک : هر فرد توانایی های خلاقی دارد که حرکت برای پیشبرد اهداف آینده اش را تسهیل می بخشد. این خلاقیت کیفیت منحصر بفرد بودن هر شخص را فراهم می کند.
بازی درمانگر به دنبال راه هایی است تا یگانگی کودکان را به خودشان نشان دهد و سعی می کنند به آن ها کمک کند تا یاد بگیرند خود را ارزیابی کرده و ارزش گذاری کنند.
در مشاوره با والذین درمانگر به محاسن کودک اشاره می کند .
(22)4- انسان زندگی را از چشم انداز ذهنی تجربه می کند.
از دیدگاه پدیدار شنا ختی و روانشناسی فردی : هر فرد از حوادث و ارتباطات برداشت های مشخصی دارد و این تفسیرها، از حوادث و ارتباطات واقعی مهمتر هستند.
دیدگاه ذهنی ، یکی از عملکرد های سبک زندگی فرد است . زیرا فرد همه اتفاقاتی را که در اصول زندگیش ، دیگران و دنیا رخ می دهد با منطق خصوصی خود می سنجد. و گاه احساس حقارت می کند.
کار بازی درمانگر در این دیدگاه این است که ارزش دیدگاه ذهنی کودک را بفهمد و به آرامی با اصول غلط و منطق خصوصی او مبارزه کند و احساس حقارت را در قالبی + در آورد. و به والدین برای درک بهتر و ارزش دیدگاه کودک کمک کند.
*هدف درمان :
1-پیداکردن آگاهی و بینش نسبت به سبک زندگی خود
2- اصلاح برداشت های غلط خود و غلبه بر آن ها از منطق خصوصی به سمت حس مشترک حرکت کند .
3- به سمت اهداف + رفتاری حرکت کند.
4- به منظور تعلق پذیری و کسب اهمیت راهکار های + را جایگزین راهکار های – نمایند
5- علاقه اجتماعی خود را افزایش دهد.
6- راه های جدید کنار آمدن با احساس حقارت را یاد بگیرد.
7- بهینه سازی خلاقیت و استفاده از قابلیت ها برای گسترش تصمیم های خود ارتقایی در حدود نگرش ها ، احساسات و رفتار ها را آغاز نماید.
*توصیف درمان :
1- وجود فضایی مناسب جهت حضور محرمانه کودک ومشاور
2- وسایل لازم: وجود حداقل یک نمونه اسباب بازی از هر 5 طبقه اسباب بازی
- بازی های پرورشی ( خانواده
- بازی های ترسناک
- بازی های معنادار
- بازی نقاشی با انگشت
بازی های پرخاشگرانه
3-ایجاد ارتباط عاطفی و صمیمی باکودک ( تمرکز بر ایجاد یک همبازی) از حمله این فنون : ترسیم رفتار-تکرار مفاهیم-انعکاس احساسات-تشویق-پاسخ به سئو الات- پرسیدن سئو الات-تعامل فعال با کودک تمیز کردن اتاق باهم-قرار دان محد.دیت با تلاش کودک برای قدرت (گدک نازپرورده)
4-کشف سبک زندگی کودک با بررسی هدف های
5-کشف جو ومنظومه خانواده
6-کمک به کودک تا بینشی از سبک زندگی خود را بدست آورد. ( آموزش مهارت های فرزند پروری به والدین)
راهنمایی کودک به سمت رفتارهای جانشینی برای موقعیت های مشکل زا( آموزش رفتارهای متناسب جدید که بیشتر اجتماعی باشند. تشویق کودک برای تغییر نگرش ها ، احساسات ، رفتارها،الگو های ارتباطی ، روش های کسب اهمیت و... با استفاده از اسباب بازی ها و ایفای نقش
*پیش اگهی:
*نتیجه گیری:
(23)*بازی درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری
این دیدگاه بر این فرض استوار است که ادراک وتفسیر فرد از موقعیت ، پاسخ هیجانی و رفتاری او را به موقعیت تعیین میکند.
شناخت درمانی مبتنی بر این دیدگاه است که آسیب شناسی روانی نتیجه خطای سیستماتیک ، سوگیری و تحریف در ادراک و تعبیر وتفسیر رویداهاست .
این عوامل شناختی منجر به پاسخ های ناکار آمد به رویدادها می شوند. که به نوبه خود موجب تداوم وپایداری شناخت های ناکار آمد می شوند.
از لحاظ نظری تاکید بر تعامل فرد و محیط است نه بر فرد یا محیط بطور جداگانه
تفسیر فرد از رویدادها نقش مهمی در بسیاری از آسیب های روانی ایفا می کند و این تفسیر محصول تعامل ویژگی های فرد و ماهیت رویدادهایی است که فرد با آن مواجه است .
درمان شناختی بر این فرض استوار است که عاطفه و رفتار افراد تا حد زیادی بواسطه روشی که آن ها بر اساس آن ، جهان را تفسیر می کنند . تعیین می گردند.
3 موضوع مهم در درمان شناختی عبارتند از
1- تاثیر افکار بر هیجانات و رفتار های فرد به رویدادها
2- شکل گیری ادراکات و تفسیر رویدادها توسط عقاید و فرضیات فرد
3- متداول بودن خطا در تحریفات منطقی یا شناختی در افرادی که مشکلات روانی را تجربه می کنند.
بر اساس مدل شنا ختی ، ما می توانیم با علم به معنایی که یک فرد به موقعیت های خاص نسبت می دهد عکس العمل های او را پیش بینی کنیم
دامنه تحریفات شناختی نا محدود است اما به نظر می رسد که به طور منظم برخی از انواع خطا ها در تفکر اتفاق می افتد
افراد افسرده اغلب افکار خود کاری از خود به نمایش می گذارند که این افکار بازتاب یک دیدگاه منفی نسبت به تجربیات حال گذشته و آینده است.
درمان شناختی متشکل از مجموعه ای از تکنیک ها درمانی است که هدف آن تخفیف نشانه های پریشانی روانی است و از طریق اصلاح مستقیم تصورات مربوط به بد عملکردی که با آن ها همراه است صورت می پذیرد.
بازی درمانی شنا ختی برای درمان کودکانی که تشخیص های ویژه ای از قبیل ( لالی انتخابی، بی اختیاری دفع، ترس ها رویدادها یا آسیب های زندگی نظیر طلاق و سوء استفاده جنسی )را تجربه کرده اند به کار می رود.
*اهداف درمان :
1-کاهش هما هنگی مولفه های بیش فعالی که می تواند نتیجه همدلی و پذیرش درمانگر ، دستورالعمل های ویژه استراحت، تایید کلامی باشد.
2- جلسات درمانی فرصتی در اختیار بیماران قرار می دهد تا واقعیت شناخت های کلامی یا تصویری را که به طور اتفاقی به عواطفشان مربوط می شود تجربه کنند. و بیازمایند
بیماران ایده های تحریف شده را بررسی میکنندو برای تمایز قائل شدن بین ایده های معقول و نا معقول ((واقعیت عینی)) و (( آراستگی درونی)) را آموزش می بینند. بنابر این از طریق این فرآیند فرد در می یابد که ایده های او نا معقولند.
3-یکی از مکانیسمهای مشخص در درمان شناختی تغییر یا جابجایی سیستم فکری بیمار است ، همانطور که مفاهیم نامعقول ، تاثیر خود را از دست میدهند ، آسیب شناسی روانی ممکن است عقب نشینی نماید.
یکی از اهداف درمان رفتاری-شناختی ، شناسایی و تغییر افکار ناسازگاهمراه با نشانه های کودک است
افکار ناسازگار به اندیشه پردازی هایی اظلاق می شود که با توانایی فرد برای کنار آمدن با تجربیات تداخل می نمایند.
در مورد ترس ها ، افکار ناسازگار ممکن است شامل بیان خود (شرح حال ) شود . نظیر من برای چنین کاری ترسو هستم. یا من نمی توانم بر این ترس غلبه نمایم .
(24)*بازی درمانی رفتاری شناختی به طور خاص برای درمان کودکان پیش دبستانی و سنین اوایل دوران ابتدایی طراحی شده است